Pianoforte

De pianoforte is de voorloper van de moderne piano en speelt een belangrijke rol in de muziekgeschiedenis. Dit historische instrument werd populair in de 18e en 19e eeuw en werd bespeeld door grote componisten zoals Mozart en Beethoven. Hoewel de termen “piano” en “pianoforte” soms door elkaar worden gebruikt, zijn er duidelijke verschillen tussen beide instrumenten. In dit artikel bespreken we het verschil tussen een piano en een pianoforte, de betekenis van het woord pianoforte, waarom het zo heet en wie dit bijzondere instrument heeft uitgevonden.

Wat is het verschil tussen een piano en een pianoforte?

De pianoforte verschilt in meerdere opzichten van de moderne piano, zowel in bouw als in klank en speeltechniek. Hier zijn de belangrijkste verschillen:

• Mechaniek en klavier

  • De pianoforte heeft een lichtere aanslag en een dunner klavier, wat betekent dat de toetsen minder weerstand bieden dan bij een moderne piano.
  • De hamers van een pianoforte zijn bedekt met leer in plaats van vilt, wat resulteert in een helderdere en lichtere klank.

• Klank en dynamiek

  • De pianoforte produceert een delicate, sprankelende klank met minder sustain (nagalm) dan een moderne piano.
  • Een moderne piano heeft een krachtiger geluid en een bredere dynamiek, dankzij het gebruik van een sterker frame en dikkere snaren.

• Constructie en materiaal

  • De pianoforte heeft een houten frame, terwijl moderne piano’s een gietijzeren frame hebben, wat zorgt voor een grotere spanning op de snaren en dus een vollere klank.
  • De snaren van een pianoforte zijn dunner en hebben minder spanning dan bij een moderne piano.

• Pedalen en speeltechniek

  • De meeste pianofortes hebben twee of zelfs geen pedalen, terwijl moderne piano’s meestal drie pedalen hebben (demperpedaal, sostenutopedaal en zacht pedaal).
  • Pianofortes reageren subtieler op de aanslag, waardoor er een lichtere speeltechniek nodig is.

Samengevat is de pianoforte een instrument met een lichtere, helderdere klank en een verfijnde dynamiek, terwijl de moderne piano krachtiger en veelzijdiger is.

Wat betekent pianoforte?

De term “pianoforte” komt uit het Italiaans en betekent letterlijk “zacht-hard” (piano = zacht, forte = hard). Dit verwijst naar het belangrijkste kenmerk van het instrument: de mogelijkheid om zowel zachte als luide tonen te spelen door de aanslag te variëren.

Voor de uitvinding van de pianoforte gebruikten muzikanten voornamelijk klavecimbels en klavichorden. Bij een klavecimbel wordt het geluid geproduceerd door snaren die worden getokkeld, waardoor de dynamiek niet kan variëren. De pianoforte bracht hierin een revolutie teweeg, omdat het de speler in staat stelde expressiever te spelen door de aanslag te versterken of te verzwakken.

Waarom heet het pianoforte?

Het instrument werd oorspronkelijk de “gravicembalo col piano e forte” genoemd, wat “klavecimbel met zacht en hard” betekent. Deze naam werd uiteindelijk afgekort tot “pianoforte”.

De naam benadrukt de revolutionaire eigenschap van het instrument: de mogelijkheid om zowel zachte als luide tonen te produceren. In de loop van de tijd werd “pianoforte” afgekort tot “piano”, zoals we het instrument vandaag kennen. Toch wordt de term “pianoforte” nog steeds gebruikt om historische modellen aan te duiden, vooral in de context van klassieke muziek en historische uitvoeringen.

Wie heeft de pianoforte uitgevonden?

De pianoforte werd rond 1700 uitgevonden door Bartolomeo Cristofori, een Italiaanse instrumentenbouwer die werkte aan het hof van de Medici in Florence. Cristofori wilde een toetsinstrument ontwikkelen dat zowel de dynamische expressie van het klavichord als de helderheid van het klavecimbel combineerde.

Belangrijke ontwikkelingen van Cristofori’s pianoforte:

• Hij verving het tokkelmechanisme van het klavecimbel door een hamersysteem, waardoor de speler controle kreeg over de dynamiek.
• Hij ontwierp een terugvalmechanisme, waardoor de hamers snel terugkeerden naar hun rustpositie en snelle herhaling van noten mogelijk werd.
• Zijn ontwerp legde de basis voor de latere ontwikkelingen in pianobouw, die uiteindelijk leidden tot de moderne piano.

Hoewel Cristofori’s pianoforte aanvankelijk weinig aandacht kreeg, werd het concept later populair dankzij componisten zoals Mozart en Beethoven, die het expressieve potentieel van het instrument benutten in hun composities.

Pianoforte bij Pianospecialisten

Bij Pianospecialisten zijn we gepassioneerd door de geschiedenis en ontwikkeling van toetsinstrumenten. Of u nu geïnteresseerd bent in historische pianofortes of moderne piano’s, wij helpen u graag bij het vinden van het juiste instrument.

Wilt u meer weten over de pianoforte en de verschillen met een moderne piano? Neem contact met ons op of bezoek een van onze 4 showrooms voor deskundig advies!